Slagingspercentages bij het CBR – structurele ongelijkheid en misleiding in het Nederlandse rijonderwijs

Geplaatst op door

Inleiding

Wie een rijschool zoekt in Amsterdam of elders in Nederland, komt al snel terecht bij advertenties met indrukwekkende cijfers: “80% slagingspercentage!”, “In één keer geslaagd!”, of zelfs “De hoogste slagingskans van Amsterdam”. Voor ouders en leerlingen klinkt dit overtuigend. Een hoog slagingspercentage lijkt immers een bewijs van kwaliteit.

Maar wat zegt zo’n percentage eigenlijk? En belangrijker nog: is het wel eerlijk en betrouwbaar?

In de praktijk blijkt dat het huidige systeem rondom slagingspercentages van CBR-rijscholen structurele ongelijkheid en misleiding in de hand werkt. Grote rijscholen manipuleren de cijfers, terwijl kleine rijscholen en leerlingen de dupe zijn.

Wat zijn slagingspercentages bij het CBR?

Het CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen) registreert voor elke rijschool hoeveel kandidaten slagen of zakken. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen:

  • Eerste examens

  • Herexamens

  • Faalangstexamens

  • BNOR-examens (bij meerdere keren zakken)

Deze gegevens zijn openbaar en worden gepubliceerd op de website van het CBR. Consumenten kunnen dus in theorie rijscholen vergelijken op basis van objectieve cijfers.

Toch zit hier een groot probleem: de cijfers worden in de praktijk misbruikt en verkeerd geïnterpreteerd.

Hoe rijscholen slagingspercentages manipuleren

Binnen de branche is het al jaren bekend dat sommige grote rijscholen spelen met het systeem. Dat gebeurt op verschillende manieren:

1. Meerdere CBR-accounts

Rijscholen kunnen meerdere accounts aanvragen. In de praktijk betekent dit dat zij:

  • Sterke leerlingen (die bijna zeker slagen) via het hoofdaccount inschrijven.

  • Zwakke leerlingen of leerlingen die nog niet examenrijp zijn via een neven- of “wegwerpaccount” laten afrijden.

Het gevolg? Het hoofdaccount toont een kunstmatig hoog slagingspercentage dat vervolgens in marketing wordt gebruikt.

2. Strenge selectie

Sommige rijscholen weigeren leerlingen naar examen te laten gaan tot zij er 100% zeker van zijn dat de kans op slagen hoog is. Dit klinkt positief, maar leidt vaak tot tientallen extra lessen – en dus hogere kosten.

3. Creatieve omgang met data

Rijscholen presenteren alleen de cijfers van eerste examens of “geslaagden binnen pakket”, en laten herkansingen buiten beschouwing.

Waarom dit misleidend is

Voor de consument lijkt een hoog slagingspercentage een garantie voor succes. Maar in werkelijkheid betekent het vaak:

  • Meer lessen (en dus meer kosten) voordat je überhaupt examen mag doen.

  • Geen eerlijk beeld van de gemiddelde prestaties van de rijschool.

  • Misleiding in de zin van consumentenrecht, omdat cijfers worden gepresenteerd als objectieve kwaliteitsindicatoren terwijl ze feitelijk gemanipuleerd zijn.

Het resultaat: leerlingen kiezen een rijschool op basis van mooie cijfers, maar komen later voor hoge kosten of tegenvallende begeleiding te staan.

Amsterdam als voorbeeld van ongelijkheid

De problematiek is in Amsterdam extra zichtbaar. De stad kent:

  • Druk verkeer met trams, bussen, scooters en fietsers.

  • Complexe infrastructuur met rotondes, bruggen en smalle straten.

  • Hogere examendruk door de intensieve verkeerssituaties.

Het gemiddelde slagingspercentage in Amsterdam ligt structureel lager dan in kleinere steden. Toch adverteren grote rijscholen met “hoge slagingskansen”, vaak gebaseerd op geschoonde data. Dit benadeelt kleinere, kwalitatief sterke rijscholen die transparant zijn over hun cijfers.

De afschaffing van de tussentijdse toets (TTT)

Een belangrijk element in deze discussie is de afschaffing van de tussentijdse toets.

Tot 2024 bood de TTT leerlingen een oefenmoment bij het CBR. Voordelen waren o.a.:

  • Vrijstelling van bijzondere verrichtingen bij goed resultaat.

  • Vermindering van examenzenuwen.

  • Feedback van een examinator.

In 2024 besloot het CBR de TTT af te schaffen. Reeds ingeplande TTT’s werden automatisch omgezet naar praktijkexamens.

Gevolgen:

  • Leerlingen die nog niet examenrijp waren, moesten tóch afrijden.

  • Slagingspercentages van veel rijscholen kelderden in korte tijd.

  • De pedagogische waarde van het leerproces werd ondermijnd.

Concrete cijfers uit Amsterdam tonen een terugval van 70–80% naar ca. 30% bij gerenommeerde rijscholen.

Gevolgen voor leerlingen en ouders

De manipulatie en beleidswijzigingen hebben directe impact op leerlingen:

  • Meer kosten: extra lessen worden verplicht gesteld.

  • Lagere kans op slagen, vooral in stedelijke gebieden.

  • Meer stress en onzekerheid, doordat cijfers niet overeenkomen met de werkelijkheid.

  • Ongelijke kansen: leerlingen bij kleinere rijscholen hebben vaak eerlijkere begeleiding, maar krijgen minder vertrouwen door lagere percentages.

Voor ouders betekent dit dat zij meer geld kwijt zijn zonder garantie op betere kwaliteit.

Gevolgen voor de branche

Het huidige beleid creëert een scheve markt:

  • Grote rijscholen profiteren van hun marketing met hoge percentages.

  • Kleine rijscholen, vaak met persoonlijke begeleiding, verliezen leerlingen.

  • Eerlijke mededinging wordt belemmerd, terwijl de markt juist diversiteit en kleinschaligheid nodig heeft.

Op lange termijn schaadt dit niet alleen rijscholen, maar ook de verkeersveiligheid: leerlingen die niet goed worden begeleid, komen onvoorbereid de weg op.

Juridische en bestuurlijke kant

Volgens de Algemene wet bestuursrecht (Awb) geldt het beginsel van zorgvuldigheid en transparantie. Daarnaast zijn de Wet gelijke behandeling en het consumentenrecht van toepassing.

De huidige praktijk roept vragen op:

  • Is het toelaatbaar dat rijscholen meerdere accounts gebruiken?

  • Is het CBR verantwoordelijk voor de manier waarop slagingspercentages worden gepresenteerd?

  • Moet de Autoriteit Consument & Markt (ACM) ingrijpen bij misleidende reclame?

  • Hoeveel inspraak heeft de branche daadwerkelijk bij beleidswijzigingen?

Tot nu toe ontbreekt transparantie in besluitvorming. De afschaffing van de TTT werd bijvoorbeeld doorgevoerd zonder breed overleg met rijscholen.

Wat zou er moeten veranderen?

  1. Transparantie in data

    • Publiceer slagingspercentages per kandidaat en per account.

    • Maak inzichtelijk hoe vaak rijscholen meerdere accounts gebruiken.

  2. Strenger toezicht

    • ACM of Inspectie moet ingrijpen bij misleidende claims.

    • Rijscholen moeten verplicht alle accounts koppelen aan één publiek profiel.

  3. Herziening examenbeleid

    • Herinvoering of alternatief voor de TTT.

    • Betere voorbereidingstijd voor leerlingen.

  4. Meer participatie

    • Besluitvorming bij het CBR moet gebeuren met bredere branchevertegenwoordiging, inclusief kleine rijscholen.

Conclusie

Het huidige systeem van slagingspercentages bij het CBR is niet wat het lijkt. De cijfers die bedoeld zijn om kwaliteit inzichtelijk te maken, worden misbruikt en leiden tot structurele ongelijkheid.

Leerlingen en ouders worden misleid, kleine rijscholen raken benadeeld, en de pedagogische kwaliteit van rijopleidingen staat onder druk. Met de afschaffing van de tussentijdse toets is de situatie zelfs verergerd.

De oplossing? Transparantie, toezicht en eerlijkheid. Alleen dan kunnen slagingspercentages weer dienen waarvoor ze ooit bedoeld waren: een eerlijke weergave van kwaliteit en kans op slagen.

Geplaatst in Geen categorie.